Đề xuất giảm trừ gia cảnh lên 15,5 triệu đồng/tháng, chuyên gia nói cần tăng nữa

TS. Nguyễn Ngọc Tú – nguyên Vụ trưởng Tổng cục Thuế, hiện là giảng viên Trường Đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội – đánh giá cao việc Bộ Tài chính đã đưa ra hai phương án có lợi cho người nộp thuế và tiệm cận hơn với thực tế.

Theo đó, phương án 1 (truyền thống) là nâng mức giảm trừ gia cảnh từ 11 triệu lên khoảng 13,3 triệu đồng, tương ứng với mức tăng 20% theo CPI và người phụ thuộc bằng 40%.

Phương án 2 (mới), Bộ Tài chính nâng mức giảm trừ gia cảnh lên 15,5 triệu đồng/tháng cho người nộp thuế dựa trên tốc độ tăng trưởng GDP bình quân đầu người và thu nhập bình quân đầu người. Mức nộp với người phụ thuộc tăng từ 4,4 triệu đồng lên 6,2 triệu đồng/tháng.

“Đây là phương pháp tiếp cận mới thay cho phương pháp tiếp cận truyền thống trước đây và có lợi cho người nộp thuế”, TS. Tú nói.

Tuy nhiên, theo ông Tú, từ tháng 7/2020 chúng ta điều chỉnh thuế đến nay, sau 5 năm, bối cảnh của Việt Nam đã có sự khác biệt, nhất là khi đại dịch COVID-19 diễn ra từ năm 2019 – 2022. Sau đó người dân lại chịu ảnh hưởng nặng nề bởi cơn bão Yagi năm 2024 tàn phá trên diện rộng khiến cho nền kinh tế gặp nhiều khó khăn.

Cùng với đó là tình hình thế giới cũng có nhiều biến động, tác động đến thị trường xuất khẩu của Việt Nam, từ đó cũng ảnh hưởng đến việc làm của người lao động, khiến thu nhập giảm sút. “Trong điều kiện khó khăn này thì cần có mức giảm trừ gia cảnh cao hơn. Tôi cho rằng, nếu giảm trừ gia cảnh được đưa lên mức 17-18 triệu đồng/tháng thì sẽ phù hợp hơn cho người nộp thuế hiện nay”, ông Tú nêu ý kiến.

Đồng quan điểm, đại biểu Quốc hội Nguyễn Quang Huân (đoàn TP.HCM) nhận xét, Bộ Tài chính đã có sự đổi mới, tiếp thu ý kiến của dư luận xã hội khi đề xuất chính sách thuế, đặc biệt việc tăng mức giảm trừ gia cảnh là một bước tiến hợp lý. Tuy nhiên mức này vẫn chưa phản ánh đầy đủ áp lực chi tiêu thực tế của người dân, nhất là với tầng lớp trung lưu đô thị.

“Mức giảm trừ hiện hành đã lỗi thời. Chi phí thực tế về giáo dục, y tế, nhà ở, năng lượng…ở đô thị đều tăng mạnh hơn CPI. Mức 13,3 – 15,5 triệu đồng/tháng chưa theo kịp tốc độ tăng này. Tôi đề xuất có thể nâng lên mức ban đầu là 20 triệu đồng/tháng. Khi được giảm tiền thuế, người dân sẽ tăng chi tiêu mua sắm. Qua đó, hoạt động sản xuất kinh doanh nội địa sẽ phát triển theo”, đại biểu Huân nhận định.

Ông Huân cũng đề xuất nên nghiên cứu cơ chế phân vùng – ví dụ mức giảm trừ ở TP.HCM, Hà Nội cao hơn các tỉnh – như cách quy định lương tối thiểu vùng hiện nay. Đồng thời cần nới lỏng điều kiện chứng minh người phụ thuộc và bổ sung cơ chế khấu trừ cho những khoản chi mang tính xã hội cao như học phí phổ thông, chi phí y tế ngoài bảo hiểm y tế.

“Chính sách thuế thu nhập cá nhân cần linh hoạt hơn để vừa đảm bảo nguồn thu, vừa hỗ trợ người lao động đúng mức”, đại biểu Huân nói.

Nên áp mức mới ngay trong năm 2025

Theo Bộ Tài chính, dự kiến Bộ sẽ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội dự thảo về thuế thu nhập cá nhân vào kỳ họp Quốc hội tháng 10/2025 và sẽ áp dụng vào kỳ tính thuế năm 2026. Tuy nhiên, các chuyên gia lại cho rằng nên áp mức mới ngay.

“Tôi đề nghị áp dụng ngay trong năm 2025 vì Nghị quyết ban hành trong tháng 10 thì có thể áp dụng ngay chứ không như Luật.

Ngoài ra, thuế thu nhập cá nhân năm 2025 mới chỉ là tạm nộp, còn quyết toán thuế thu nhập là sang quý I/2026. Vì vậy còn rất nhiều thời gian để chúng ta có thể áp dụng cách tính thuế thu nhập cá nhân mới cho năm 2025.

Việc áp dụng sớm sẽ kịp thời động viên, tạo động lực thúc đẩy người nộp thuế, tạo niềm tin vào việc sửa luật thuế thu nhập cá nhân”, ông Tú kiến nghị.

Nói về việc nếu áp dụng mức giảm trừ gia cảnh mới có thể làm giảm ngân sách, ông Tú cho rằng, có thể giảm nhưng không đáng kể vì theo thông báo của Bộ Tài chính, việc thu thuế đã đạt gần 70% kế hoạch cả năm.

Đại biểu Nguyễn Quang Huân cũng nhận định việc áp dụng cho kỳ tính thuế năm 2025 sẽ giúp người nộp thuế đỡ phần nào gánh nặng và cảm thấy được hỗ trợ kịp thời.

Trong khi đó, ông Nguyễn Văn Phụng, nguyên Cục trưởng Cục Thuế doanh nghiệp lớn lại đề xuất phải công khai cơ sở để đưa ra đề xuất về mức giảm trừ gia cảnh.

“Trước đây chúng ta đề xuất từ 4 triệu, lên 9 triệu rồi 11 triệu đều trên cơ sở căn cứ khoa học và thực tiễn từ việc điều tra thu nhập dân cư, điều tra chi tiêu…và cũng dựa trên căn cứ thực tế cùng điều 19 của Luật Thuế thu nhập cá nhân.

Hiện, chúng ta phải tính cụ thể để cho ra mức giảm trừ gia cảnh phù hợp. Nếu CPI tăng 20% thì chúng ta tăng mức giảm trừ gia cảnh 20%, nếu CPI tăng 25% thì ta tính mức giảm trừ gia cảnh tăng tương ứng”, ông Phụng nêu ý kiến.