“Tự đem đá buộc chân”, nghịch lý đầu tư công có tiền nhưng không thể tiêu

VƯỚNG TỪ KHÂU CHUẨN BỊ

Phân tích những vướng mắc, tồn tại trong đầu tư công, theo Bộ trưởng Bộ Tài chính, đây là những vấn đề thuộc thẩm quyền của các cơ quan, đơn vị, những vướng mắc do chúng ta “tự đem đá buộc chân mình”, đặc biệt là những vướng mắc trong công tác chuẩn bị đầu tư và thực hiện đầu tư.

Trong chuẩn bị đầu tư, Bộ trưởng cho biết, theo quy định hiện hành, khi có tiền thì mới được lập dự án đầu tư. Như vậy, khi bố trí được tiền mới lập dự án đầu tư thì 2 năm sau mới giải ngân được.

“Để gỡ nút thắt này, chúng tôi đã kiến nghị dùng chi thường xuyên có tính chất đầu tư để lập dự án đầu tư khi cần thiết. Khi được bố trí vốn đầu tư, chúng ta triển khai công tác thực hiện đầu tư sẽ không có vướng mắc gì. Thế nhưng bây giờ chúng ta bố trí vốn xong mới lập dự án đầu tư thì vướng hết”, lãnh đạo Bộ Tài chính nhấn mạnh.

Do vậy, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc cho rằng, các cơ quan có thẩm quyền trong phạm vi chức năng, nhiệm vụ của mình phải chủ động tháo gỡ các vướng mắc; đồng thời, phải tiếp tục đẩy mạnh phân cấp, phân quyền; kịp thời điều chỉnh các đơn giá cho phù hợp với thực tiễn để bảo đảm công trình có chất lượng bền vững…

Với vấn đề đền bù giải phóng mặt bằng được các đơn vị phản ánh, theo ông Phớc, quy định là cấp tỉnh phê duyệt đơn giá, sau đó về các huyện thành lập các hội đồng đền bù và phê duyệt các phương án đền bù.

Báo cáo tại hội nghị, theo Chủ tịch Uỷ ban nhân dân tỉnh Gia Lai Trương Hải Long, năm 2022, tỉnh Gia Lai được Thủ tướng Chính phủ giao là 3.300 tỷ. Tỷ lệ vốn giải ngân đầu tư công của tỉnh đến nay là được 76,29% kế hoạch được giao.

Mặc dù thực hiện ý kiến chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, tỉnh Gia Lai cũng có nhiều giải pháp thúc đẩy giải ngân đầu tư công nhưng tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công năm 2022 đến nay vẫn thấp hơn trung bình của cả nước, do có một số khó khăn, vướng mắc.

Về công tác chuẩn bị đầu tư, việc chuẩn bị dự án chưa được tốt dẫn đến việc phải điều chỉnh chủ trương đầu tư nhiều. Một số dự án bị vướng mắc điều chỉnh quy hoạch, việc giải phóng mặt bằng sạch cho các công trình chưa được giải quyết dứt điểm dẫn đến tiến độ giải ngân và xây dựng công trình.

Về công tác liên kết, phối hợp giữa các đơn vị liên quan trong quá trình thực hiện dự án cũng còn thiếu tính chủ động, thiếu chặt chẽ; đặc biệt là năng lực một số nhà đầu tư chủ đầu tư, ban quản lý dự án của địa phương còn hạn chế.

Trước những khó khăn vướng mắc như vậy, tỉnh đã triển hai một số giải pháp cũng như bám sát các chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ, các giải pháp quyết liệt như báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã tổng hợp. Theo đó, tỉnh Gia Lai đưa vấn đề giải ngân vốn đầu tư công vào giao ban hằng tháng, thường xuyên nhắc nhở, đôn đốc; kịp thời xử lý các dự án, các nhà đầu tư còn chậm so với tiến độ. Đồng thời, kết quả triển khai giải ngân vốn đầu tư công của các chủ đầu tư sẽ được đưa vào việc đánh giá xếp loại hằng năm.

GIẢI NGÂN 2022 CAO KỶ LỤC NHƯNG 39 VẤN ĐỀ CẢN TIẾN ĐỘ

Tựu trung, ghi nhận tại hội nghị cho thẩy nổi lên 39 nhóm vấn đề vướng mắc quy định tại các nghị định của Chính phủ và văn bản pháp luật liên quan đến 7 lĩnh vực đất đai, bảo vệ môi trường, đấu thầu, ngân sách và công sản, xây dựng, tài nguyên và khoáng sản, đầu tư công.

Cùng với đó, một số vướng mắc về thể chế, cơ chế, chính sách chưa điều chỉnh phù hợp yêu cầu thực tiễn; chuyển đổi số trong đầu tư công còn hạn chế.

Đặc biệt, một số dự án có giá nguyên vật liệu đầu vào tăng mạnh và nhiều nơi còn thiếu hụt nguồn cung nguyên vật liệu; tăng chi phí doanh nghiệp; chậm trễ trong công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng, tái định cư.

Công tác xây dựng kế hoạch, chuẩn bị dự án còn nhiều tồn tại, hạn chế, chưa có thứ tự ưu tiên dự án đầu tư trọng tâm, trọng điểm và tránh dàn trải.

Tại một số nơi, cấp ủy, chính quyền và người đứng đầu còn thiếu quyết tâm, chưa sâu sát, cụ thể, chưa tập trung xử lý dứt điểm các khó khăn, vướng mắc của các dự án; năng lực của nhiều ban quản lý dự án, cán bộ chuyên môn, nhà thầu còn yếu; ý thức chấp hành pháp luật, ý thức tôn trọng kỷ luật, kỷ cương trong đầu tư công chưa cao; sự phối hợp giữa các cơ quan còn thiếu chặt chẽ, quyết liệt, đồng bộ, kịp thời, hiệu quả…

Kỷ luật, kỷ cương trong công tác triển khai kế hoạch đầu tư công còn chưa nghiêm.

Các đại biểu cũng đã thẳng thắn đánh giá, nhận diện rõ nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế nêu trên, bao gồm cả mặt chủ quan, khách quan và các cơ quan, đơn vị liên quan, cấp ủy, chính quyền địa phương đều có trách nhiệm, nhất là trong khâu tổ chức thực hiện, tư vấn, kiểm tra, đôn đốc, tháo gỡ khó khăn… Đáng quan ngại, một bộ phận cán bộ công chức chưa quyết liệt với công việc, thậm chí sợ trách nhiệm.