Chuyên gia: Không tin liên doanh chi 100 tỷ USD làm đường sắt cao tốc Bắc – Nam

Trả lời Báo Điện tử VTC News về câu chuyện liên minh Mekolor (Việt Nam) và Great USA Inc. (Mỹ) đề xuất thực hiện dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam theo hình thức đầu tư tư nhân; và liên minh này đã thu xếp 100 tỷ USD vốn đầu tư thông qua các nguồn có sẵn, không cần đến vốn đối ứng từ ngân sách, không yêu cầu bảo lãnh Chính phủ, đang gây xôn xao dư luận, TS Phan Hữu Duy Quốc, Chủ tịch HĐQT Tổng công ty Xây dựng số 1, cho rằng ở góc độ chuyên môn, ông không tin về câu chuyện của liên doanh này.

Để thành lập một liên doanh, huy động vốn thì cá nhân phải uy tín, doanh nghiệp đủ uy tín. Đối tác, nhất là đối tác nước ngoài, làm sao dễ tin với một doanh nghiệp chưa thể hiện rõ doanh thu, lợi nhuận, năng lực kinh doanh và thậm chí văn phòng công ty cũng gây bất ngờ.

“Theo logic bình thường, để huy động được nguồn tiền rất lớn như vậy, ở đây là cả trăm tỷ USD, thì công ty phải có uy tín, kinh nghiệm và năng lực trong lĩnh vực đó, thì mới đứng ra huy động được, dù đó là nhà đầu tư trong nước hay nước ngoài.

Ngoài ra, anh không thể nói mình tham gia đầu tư một dự án giao thông trọng điểm rất lớn như thế nhưng chỉ là nhà đầu tư tính toán chuyện vận hành, lời lỗ mà không cần kinh nghiệm, uy tín ở lĩnh vực”, ông Quốc nói.

TS. Võ Kim Cương, nguyên Phó kiến trúc sư trưởng, Phó giám đốc Sở Xây dựng TP.HCM, cho rằng theo quy định pháp luật, để dự thầu, đơn vị tham gia phải có năng lực tương ứng với vốn cũng như các yêu cầu kỹ thuật. Hiện nay, cũng có nhiều luồng ý kiến cho rằng khả năng thi công không phải là điều cơ bản yêu cầu một nhà đầu tư, mà điều này sẽ được chứng minh trong cả quá trình tham gia đầu tư dự án.

Năng lực nhà đầu tư thể hiện ở khả năng huy động vốn, khả năng điều hành, khả năng đảm bảo thực thi pháp luật… Nhưng như vậy thì một đơn vị không đủ uy tín, không đủ bề dày hoạt động trong lĩnh vực sẽ khó đáp ứng.

Điều cần chú ý, 2 vấn đề trong đấu thầu là giá cả và năng lực. Năng lực bao gồm cả quá trình hoạt động của doanh nghiệp, uy tín, chất lượng các công trình đã thực hiện. Nhiều trường hợp đơn vị trúng thầu không phải là đơn vị bỏ giá thấp nhất mà là đơn vị được xác định có khả năng nhất, có năng lực tốt nhất để thực hiện. Cho nên các doanh nghiệp trước khi đề xuất đầu tư một công trình, dự án nào đó, họ phải tính được năng lực, tài chính tương ứng, không thể mơ hồ được.

“Tôi không nói về công ty nhỏ hay lớn, vốn điều lệ bao nhiêu. Ở đây là liên doanh và anh là người đại diện thì phải chứng minh được các đối tác trong liên doanh là những ai, liên doanh như thế nào. Bản thân công ty có vốn điều lệ 1 tỷ đồng kia không thể chịu trách nhiệm dự án mà cả liên doanh chịu trách nhiệm.

Nhìn nhận của tôi thì Nhà nước sẽ phải có các quy định để loại bỏ những đơn vị làm mất quá nhiều thời gian. Bởi nếu họ không chứng minh rõ ràng các đơn vị tham gia liên doanh thì Nhà nước phải xác minh, xem các đơn vị này năng lực ra sao, thậm chí còn phải xác minh xem đó là những đơn vị có liên quan đến tham nhũng, rửa tiền…rất nhiều vấn đề phức tạp”, TS. Võ Kim Cương nói.

Trong khi đó, chuyên gia kinh tế Đinh Thế Hiển cho rằng trong nền kinh tế thị trường có hàng chục, hàng trăm nghìn doanh nghiệp, mỗi doanh nghiệp có hướng và mục tiêu kinh doanh khác nhau. Họ làm sai, vi phạm pháp luật thì đã có pháp luật xử lý. Doanh nghiệp có quyền tuyên bố, có quyền tham gia bất cứ dự án nào họ có khả năng, có năng lực và phù hợp mục tiêu kinh doanh. Chúng ta hãy tôn trọng họ.

Còn việc huy động vốn, không chỉ nói suông. Sai quy định, trục lợi thì đã có pháp luật xử lý. Pháp luật rất nghiêm khắc với việc này.

“Nhưng những người không có năng lực, xây dựng một câu chuyện rồi phát ngôn để nổi tiếng, lợi dụng truyền thông tạo thương hiệu, sau đó… tính tiếp, thì thị trường cũng đã chứng kiến nhiều. Chúng ta hãy quên họ đi, đừng tiếp tay xây thương hiệu như vậy”, chuyên gia Đinh Thế Hiển nói.

Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc Nam đã được Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư vào tháng 11/2024, với tổng vốn sơ bộ khoảng 1,7 triệu tỷ đồng (tương đương 67 tỷ USD). Tuyến đường dài 1.541 km, bắt đầu từ ga Ngọc Hồi (Hà Nội) và kết thúc tại ga Thủ Thiêm (TP.HCM), đi qua 20 tỉnh thành.

Dự án được đầu tư mới với khổ đôi 1.435 mm, tốc độ thiết kế 350 km/h, tải trọng 22,5 tấn/trục, bao gồm 23 ga hành khách và 5 ga hàng hóa, đáp ứng nhu cầu vận chuyển hành khách và có khả năng vận tải hàng hóa khi cần thiết, đồng thời phục vụ mục tiêu quốc phòng, an ninh.

Hiện đã có 2 doanh nghiệp tư nhân hàng đầu đề xuất đầu tư là VinSpeed và Thaco.

Ngày 11/6, trên facebook cá nhân, ông Võ Xuân Trường đăng thông tin sẽ tổ chức họp báo công bố đề xuất đầu tư 100 tỷ USD vào Dự án Đường sắt cao tốc Bắc–Nam.

Ông cho rằng để bảo đảm minh bạch và chính xác thông tin, Liên danh Mekolor – Great USA sẽ tổ chức họp báo công bố kế hoạch đầu tư này. Đồng thời để giải trình trực tiếp các câu hỏi và băn khoăn của dư luận, truyền thông, nhà đầu tư cũng như trình bày minh chứng tài chính, pháp lý, cùng định hướng phát triển rõ ràng; các điều kiện huy động vốn… Khẳng định không đầu tư bằng giấc mơ hay phông bạt mà đang vận hành vốn bằng kiến trúc thật, số liệu thật có thể kiểm toán, giám sát.

Họp báo sẽ tổ chức tại Hà Nội nhưng chưa có thông tin cụ thể về địa điểm, thời gian tổ chức.