Vì sao giá xăng không giảm “sốc” như lúc tăng?

Tại kỳ điều chỉnh hôm nay (21/3), mỗi lít xăng RON 95 giảm 630 đồng, còn xăng E5 RON 92 giảm 650 đồng. Sau giảm, giá xăng RON 95 vẫn là 29.192 đồng/lít, xăng E5 RON 92 là 28.330 đồng/lít.

Cụ thể là ngay khi giá xăng vừa giảm sau 7 lần tăng liên tục, có lần tăng cả gần 3.000 – 4.000 đồng/lít tùy loại, trên một số diễn đàn, mạng xã hội, không ít người đặt câu hỏi vì sao giá xăng giảm ở mức “khiêm tốn” chứ không “sốc” như lúc tăng? Mức giảm lần điều chỉnh này được cho là thấp so với sự mong mỏi, kỳ vọng của người tiêu dùng trong bối cảnh giá xăng đã tăng rất cao, ảnh hưởng nhiều đến đời sống, chi tiêu của họ.

Một lãnh đạo doanh nghiệp xăng dầu cho biết, giá xăng dầu trong nước tăng, giảm bao nhiêu phụ thuộc vào diễn biến giá thế giới cùng với cách thức trích/chi quỹ bình ổn.

Hiện giá cơ sở xăng dầu bao gồm giá từ nguồn nhập khẩu, thuế nhập khẩu 8%, thuế tiêu thụ đặc biệt 10%, chi phí định mức, lợi nhuận định mức, phí bảo vệ môi trường, VAT.

Trong nửa đầu chu kỳ 10 ngày kể từ sau phiên điều chỉnh hôm 11/3, giá xăng dầu thế giới có xu hướng giảm mạnh. “Có thời điểm giá trong nước cao hơn giá thế giới 2.500 đồng/lít với giá xăng và gần 5.000 đồng/lít với giá dầu. Nhưng sau đó giá thế giới lại có xu hướng tăng trở lại, thu hẹp khoảng cách trên”, lãnh đạo doanh nghiệp xăng dầu nói trên cho biết.

Theo lý giải của Bộ Công Thương, thị trường xăng dầu thế giới tiếp tục diễn biến phức tạp. Giá xăng dầu sau khi giảm trong những ngày giữa tháng 3 nhưng sau đó lại có xu hướng tăng trở lại.

Ngoài ra còn một yếu tố khác ghìm mức giảm của giá xăng dầu kỳ này đó là việc thực hiện trích lập quỹ bình ổn. Sau một thời gian dài tăng liên tục, cơ quan điều hành phải chi sử dụng quỹ bình ổn. Tại nhiều doanh nghiệp, quỹ bình ổn âm hàng trăm tỷ đồng. Do vậy, tại kỳ điều chỉnh này, việc trích lập được cơ quan điều hành sử dụng. Cụ thể tại kỳ này, Liên Bộ Tài chính và Bộ Công Thương đã quyết định trích lập quỹ bình ổn giá đối với xăng E5 RON 92 ở mức 200 đồng/lít, xăng RON 95 50 đồng/lít, dầu diesel 400 đồng/lít, dầu hỏa 300 đồng/lít.

Kỳ này, cơ quan điều hành ngừng chi sử dụng quỹ bình ổn giá với tất cả mặt hàng xăng dầu sau một thời gian dài liên tục “xả”. Bộ Công Thương cho biết để hạn chế mức tăng giá xăng dầu, trong các kỳ điều hành gần đây, Liên Bộ đã thực hiện chi sử dụng quỹ cho các mặt hàng xăng và dầu với mức chi 200 – 1.500 đồng/lít.

Do kỳ điều hành lần này giá bình quân các sản phẩm xăng dầu trên thị trường thế giới giữa 2 kỳ điều hành giảm so với giá bình quân kỳ trước, khi số dư quỹ đã gần hết (tại 13 doanh nghiệp quỹ đã âm) nên để có dư địa điều hành giá trong các kỳ tới khi thị trường còn diễn biến phức tạp, 2 bộ mới quyết định bắt đầu trích lập.

Liên quan đến quỹ bình ổn giá xăng dầu, gần đây vấn đề nên giữ hay bỏ quỹ này lại gây tranh cãi. Vấn đề này cũng từng gây nhiều tranh cãi rất lớn khi xây dựng Nghị định sửa đổi Nghị định 83 về kinh doanh xăng dầu, nay chính là Nghị định 95.

Nhiều doanh nghiệp cho rằng việc quỹ bình ổn xăng dầu thực chất chỉ thu tiền của người mua xăng để bình ổn cho chính họ, trong khi trách nhiệm bình ổn là của Nhà nước, chứ không thể đặt lên người tiêu dùng hay doanh nghiệp. Chưa kể, việc trích lập và chi quỹ này là động thái can thiệp quá sâu vào hoạt động của doanh nghiệp. Doanh nghiệp còn cho rằng quỹ bình ổn đã gây ra những méo mó của thị trường và gần đây, khi giá xăng dầu tăng cao và liên tiếp thì những bất cập lại lộ rõ hơn.